KUNABANTU ABAHLANGAHLANGANISA AMABIZO LA
Iphororo: mamanzi ehla burhaba erharheni ehlele phasi (waterfall).
- Ipokoma: lilitjhe elitholakala endleleni elimakghakgha abobamkhulu babe barhuhla ngalo isikhumba abanye balisebenzisa ukukira isithende esinomkenke.
- Umrhonono: mumuthi onemirabhu edege.
- Isinana: sirhwarhwa esincani esinombala okhanyako akusiyikani kukufa.
- Abosotjherere: ziinkurwana ezincani ezibanga itjhada elibutjharhatjharha nazithintanako.
- Amathuri: nakufulelweko, kudluliswa amakapa angehla komnyango abe afulelwe kube livuranda.
- Umdzwela: yindawo ehlala inedaka elitjhubileko. Yeke-ke, idaka lakhona liyamodza kodwana alikadephi kangako. Ikomo kuyenzeka bonyana ingene ngeenqatha ibhalelwe kuphuma.
- Isiredze: mamanzi ahlangene nedaka elilula samdoko. Idakeli-ke lona liyatjhelela. Nawungakhamba ngeenyawo phezu kwalo, ungazithola sele utjhebe ngesilevu phasi.
- Igagadu/ikakathu: yindawo eyihlabathi eyomileko lapho kungamili khona nesimila sinye.
- Irhalawumba (desert): le yindawo eyomileko enganamanzi kanti-ke nehlanzeko (sanitation) kuyinto engekho kangangokuthi abantu neembandana kungaba budisi ukuthi bahlale kiyo lendawo. Ikamela ngiyo ekwaziko ukuphila endaweni le njengoba inamanzi ewathwele ngelunda. Lokhu iyakwazi ukujamelana nesimo esomileko isikhathi eside.
Umtloli ngu Nsizwa Mahlangu, umfundisi wesiNdebele eUnity High School ngeDaveyton.